TACHTIG TEKSTEN
In het najaar verschijnt bij uitgeverij Strengholt het boekje
getiteld 'Tachtig Teksten'. Alle op de
plaat verschenen teksten zullen erin staan, behalve de vertalingen.
Het bestrijkt de tien jaar dat Lennaert nu bezig is, tot en met de
elpee 'In De Uren Van De Middag'
van Rob de Nijs. Hij heeft sommige refreinen weggelaten, opdat het
een wat leesbaarder geheel wordt. Maar er zitten ook een aantal
nieuwe teksten bij. Teksten die nimmer op de plaat verschenen,
teksten ook met een wat zuiverden politieke lading. Over het in
zekere zin falen van de in 1966 begonnen revolutie bijvoorbeeld, of
een als uitgangspunt genomen citaat van Mao Tsetoeng. "Er is mij
misschien wel eens een sociale desinteresse verweten, maar
neem nou het hoorspel 'De Muizen'
(in 1972 door de AVRO uitgezonden, red.). Dat is een brok sociale
gerichtheid. Het is een ontroering die ik teweegbreng. Misschien
ben ik wel een cultuurpessimist, maar ik heb niet voor niets de
opbouw in de gedaante ven de klassieke tragedie weergegeven. Het
is de morele overwinning van de held verheffen voor diens fysieke
ondergang. Zie Allende in Chili en zoiets gebeurt er in dat
hoorspel ook, dat overigens oorspronkelijk een
toneelspel was. Maar ik geloof
niet dat de tijd rijp is voor het schrijven van een stuk voor het
beroepstoneel".
"De Nederlandse toneelsituatie is daar te instabiel voor. Ik
wacht op de volheid des tijds, ik heb geen haast. Die mensen
hebben het al moeilijk genoeg en zitten niet te wachten op
mijnheer Nijghs toneeldebuut. Laat ze nog maar even darren. Ik
ben nu eenmaal geen vormvernieuwer. Ik grijp niet terug naar
het klassieke, maar dat wat men onder klassieke verstaat is
eeuwig. Ik wil mijn publiek nooit vervelen. Je moet de mensen
kunnen laten lachen en huilen. Een man als Brecht wist dat,
zijn epigonen niet. De meest treurige misverstanden die
daardoor ontstaan zijn, zijn nog vrijwel dagelijks te zien en
horen in tot theaters verbouwde panden in gans Europa. Vorm is
ondergeschikt aan hetgeen ik wil en daarom neem ik uitsluitend
de vormen die ik beheers. Maar dat tijdloze, dat zal me nooit
loslaten. Ik voel Shakespeare aan en Euripides, die hebben
hetzelfde gevoeld".
"De idee van wat een katarsis eigenlijk is en een stuk
gedramatiseerde propaganda kan dat volgens mij nooit. Zoiets
boeit volgens mij alleen maar een groep gelijkgestemden. Een
dramaturg zou Allendes ondergang kunnen gebruiken voor een
stuk, en daarmee een monument creëren. Allende is ten
onder gegaan aan zaken die mij niet vreemd voorkomen. Daarvoor
heb ik een te lage dunk van de Latijnsamerikaanse sfeer.
Politiek is geen aparte zaak. Het zit overal, het zijn de
mensen. Ik ben geen lid van iets. Ik ben toeschouwer en voel
me transparant en zie toe. Ik zwijg. Ik spreek pas als ik het
gevoel heb ergens iets zinnigs over te kunnen zeggen. Er
ontgaat mij weinig."
ROMANUITGAVE
"Wat ik bijvoorbeeld ook erg vind, is dat men zo weinig
nadenkt over de reactie van de platenmaatschappijen op het in
de zeer nabije toekomst wegvallen van de zeezenders. Want die
vallen weg, dat weten we allemaal. En dat zal z'n weerslag
hebben, zoals dat in Engeland gebeurde, en de
platenmaatschappijen zullen zich terugtrekken op veilig. De
ruimte voor experimenten met nieuwe artiesten en met andere
zaken in die richting zal wegvallen."
Lennaert Nijgh zal voorlopig niet meer schrijven. Hij moet
zich zoals hij zelf zegt "weer opladen". De intensiteit van de
vorm, daar moet volgens hem de tijd aan sleutelen. "Zo'n tekst
is zo gecomprimeerd, dat dat spanningen opwekt. Na die opnamen
is er die vakantie en misschien ga ik daarna eindelijk eens
aan het boek over het water beginnen.
Daar wil ik eigenlijk vier maanden onafgebroken aan werken,
maar ja, de belasting.
Ik ben bijna uit die belastingschuld. Ik heb het de afgelopen
twee jaar financieel verdomd moeilijk gehad en daardoor weinig
tijd gehad om aan dingen te werken die ik graag wilde doen.
Maar losgezien van hare majesteits ambtenaren kan ik ervan
bestaan, dus zuiver van het schrijven van liedjes."
MINDER PRAATS
"Ik ben nu tien jaar bezig en voel me er een beetje deemoedig door.
Op een gegeven moment krijg je hoe langer hoe minder praats. En
daarom zeggen de mensen misschien dat mijn teksten minder in het
vlees snijden dan vroeger. Maar er komt een nieuw soort teksten.
Een tekst als 'De Reiziger' is daar
dacht ik wel een van de eerste van."
DE REIZIGER
(fragment)
geef de reiziger een stoel
geef hem brood en droge kleren
laat hem zitten bij de haard
hij is overal geweest
hij die alles heeft verloren
hij die nooit iets heeft bewaard
haal flessen uit de kelder
en haal muziek in huis
laat iedereen het horen
de reiziger is thuis
"Daarin streef ik naar een uiterste eenvoud van woorden. De
mensen horen een liedje en lezen het niet. Je kunt het niet
onmiddellijk terughoren op de radio. Ja, de economie van
woorden, dat is wat ik me probeer eigen te maken. Het
versimpelen van de teksten. De rol van de muziek is veel
groter en daarom streef ik naar die eenheid tussen muziek en
tekst. Kijk, het Nederlandse lied lijdt een tikkeltje aan
aanstellerij, omdat men soms naar omschrijvingen zoekt in een
poging artistiek te wezen, maar eigenlijk uit schaamte
voortkomend. Ik gebruikte ineens "ik hou van jou" en dat is
geen weerbericht, het is een perfecte mededeling waar niets
meer bij kan. Ik onderga alleen maar eerlijke emoties, en voor
mensen die daarvan houden, daarvoor schrijf ik".
|
|
