[Om Lennaert Nijgh is het een lange tijd stil] geweest
na zijn bijdragen aan de elpee 'Hoe Sterk Is De Eenzame Fietser'
van Boudewijn de Groot. In oktober krijgt hij de cultuurprijs van
Hilversum, een aanmoediging voor jongeren tot 31 jaar. Toch heeft
hij allerminst stilgezeten en zit beslist niet om werk verlegen.
Begin maart van dit jaar werd hij zelfs opgebeld door Willy van
Hemert, die hem vroeg een rol te spelen in het door hem ontworpen
spel 'Dynastie der Kleine Luyden',
hetwelk een NCRV-jubileumproduktie gaat worden.
De last van het verleden weegt loodzwaar op je rug, zoals je
in een lied op je vorige plaat zingt.
Boudewijn: "Dat nummer gaat niet meer op. Dat ging over de angst
van de onzekerheid. Daar laat ik het nu niet meer bij zitten. Die
walging van het verleden, toen ik niets meer zag zitten waar ik mee
bezig was als zanger en in mijn privé-leven is wel over."
Dit jaar [1973] bleek overigens een volledige come-back
voor Boudewijn. Radio- en televisie optredens volgden en in
september '73 verscheen er een nieuwe LP van Boudewijn onder de titel
"Hoe sterk is de eenzame fietser". Deze langspeelplaat, waarvoor
Boudewijn inmiddels een gouden en een platina plaat ontving, werd
opgevolgd door twee verzamelplaten onder de titels
"Grootste Hits" en
"Grootste Hits 2"
die door Phonogram op het Decca-label werden uitgebracht.
[Boudewijn:] "Het authentieke Nederlandse chanson
wordt hier eigenlijk nauwelijks beoefend en gewaardeerd. Alleen
uit pioniersoverwegingen interesseer ik me voor dit genre."
Nu, tien jaar later, plukken velen anderen de volrijpe
vruchten van zijn gepionier; hij is niet meer alleen, zoals
hij zelf antwoordt op de vraag wat er in die tien jaar
veranderd is. "Het Nederlandstalige lied is een markt
geworden." En verrassend genoeg heeft hij zelf een belangrijk
aandeel van die markt in handen weten te houden. Alleen de lp
'Nacht en ontij' haalde
geen oplage van meer dan 25.000 exemplaren, alle andere (een
slordige tien in getal) gingen daar ruim overheen en
'Voor de overlevenden',
'Vijf jaar hits', en
'Hoe sterk is de eenzame fietser' kwamen zelfs dik boven de
50.000 uit, wat in Nederland wordt beloond met
platina. [...]
Was je niet verrast door het feit dat toen je met 'De eenzame
fietser' terugkwam weer zo'n grote respons van de kant van het
publiek kwam, nadat je tenslotte zo'n tijd 'weg' was geweest...
[Boudewijn:] "In zekere zin niet, omdat in die tijd dat
ik weg was ze die verzamelelpees uitbrachten, vooral de eerste, die
dubbelelpee 'Vijf jaar hits',
heeft vreselijk goed verkocht... zodat er ook snel een
tweede dubbelelpee kwam, die
ook veel verkocht. Dat waren dus aanwijzingen dat ik noch aan
populariteit noch aan bekendheid ingeboet had... integendeel zelfs.
Dus als zodanig was het succes van 'De eenzame fietser' niet zo'n
verrassing. Ik was in zoverre natuurlijk wél verrast dat
die plaat het óók zo goed deed, hij had net zo goed
veel minder kunnen verkopen... wel misschien goud of zo, 25.000...
maar er zijn er nu 80.000 van verkocht en dat is dan natuurlijk
een aantal waar je blij verrast over
bent." [...]
Als je de platen die je tot nu toe gemaakt hebt op een rijtje
zet, en je plaatst ze een beetje in hun tijd, dan valt het op dat
de platen heel duidelijk de kenmerken van die tijd met zich
meedragen. Zoals 'Picknick' in
de flower power periode valt, en
'Voor de overlevenden' in de tijd
van de protestsong... en iemand anders suggereerde aan mij dat in
de tijd dat de fiets populair werd en zaken als milieubewustzijn,
kwam ook 'De eenzame fietser' op de proppen. En het laatste is
misschien wat al te ver gezocht, maar na het Simplisme hou jij het op
je laatste elpee [Waar ik woon en wie ik ben] ook maar simpel...
[Boudewijn:] "Ja, het Simplisme, ha ha... nee, het
Simplisme heeft er niets mee te maken. Ik ben niet heer Groot."
Maar meer algemeen gesproken ben je toch behoorlijk... en dat
kun je dan achteraf zeggen, het is nog de vraag of je dat bewust
gedaan hebt... ben je toch behoorlijk trendbewust geweest.
[Boudewijn:] "Alleen bij
'Picknick' is dat
vantevoren helemaal zo bedoeld, maar bij de rest was het niet
inhaken op een trend... alleen die protestsongs zijn uiteraard
geschreven in de pre flower power tijd, in de provotijd, dus
uiteraard beïnvloed door een heel wereldprotest... dus wat
dat betreft ook geschreven naar aanleiding van een trend... Maar
behalve die twee is de rest uitsluitend spontaan gekomen en is
er niet bewust ingehaakt op een rage... En die
'Eenzame fietser' heeft verder ook niets met milieu te
maken." [...]
Boudewijn maakt me dan ook duidelijk dat de zeer persoonlijke
aanpak van de teksten op deze laatste elpee tot stand is kunnen
komen o.m. door de specifieke aard van zijn relatie met René
Daalder; bij een eventuele volgende elpee wil Boudewijn ook of
weer met René werken óf met iemand anders, die dan
wel op dezelfde wijze als René als een soort klankbord voor
zijn ideeën- en gedachtenwereld zal moeten kunnen funktioneren.
Het zal niet eenvoudig zijn zo iemand te vinden. En Lennaert Nijgh
dan?
[Boudewijn:] "Ik heb met Lennaert in principe best een
goede verstandhouding maar het is geen verstandhouding waaruit dit
soort teksten voortkomt..."
Maar op 'De eenzame fietser' was dat dus nog wel mogelijk?
[Boudewijn:] "Ja, maar dit speelt allemaal sinds begin
vorig jaar... dat het echt voor mezelf duidelijk is..."
Duidelijk hoe je je songs nu voorstelt?
[Boudewijn:] "Ja, wat ik wil en hoe ik vind dat m'n songs
moeten zijn. En bij 'De eenzame fietser' was dat enigszins duidelijk,
ik bedoel... ik hoorde op die plaat te veel nummers die me aan
vroeger deden denken en die me uiteindelijk weinig zeiden toen die
plaat eenmaal klaar was... en de dingen die me meer zeiden en waarin
ik verder wilde gaan. Dat was bijvoorbeeld een heel persoonlijk
nummer als 'Jimmy' en dat was een simpel nummer als 'Kindermeidslied'...
Dus die ideeën simpelheid en persoonlijkheid kreeg ik aan de
hand van 'De eenzame fietser' natuurlijk ook wel."
Er kwam een bejubelde Nederlandstalige langspeelplaat, Hoe sterk
is de eenzame fietser, die terecht met een Edison werd bekroond.
Dat was 1973. [...]
[Boudewijn:] "Ik was toen, in '69, écht van plan
om ermee op te houden. Ik vond alles heel vervelend. Ik zat ook in
de bekende persoonlijke crisis. Maar toen ik daar overheen was,
dacht ik: ik vind het eigenlijk het prettigst om dat te doen wat ik
altijd heb gedaan, om dat verder te ontwikkelen. En toen kwam de
plaat Hoe sterk is de eenzame fietser".
- Alles goed en wel - een uitstekend verkochte plaat, een
Edison en dan hoor je weer 3 jaar niets!
Boudewijn: "Het kost me veel moeite om een plaat te maken.
- Moet je dan zo lang uitrusten?
Boudewijn: "Nee, het is geen kwestie van uitrusten. Ik kom
ontzettend moeilijk op gang. Ik krijg altijd het gevoel: meteen
weer een plaat maken. Maar dat lukt bijna nooit. Vooral omdat ik
tot nu toe te veel het idee had dat ik afhankelijk was van teksten
aangezien ik ze zelf niet kon schrijven. Ik keurde aan de lopende
band teksten af. Dan stokt het bij mij."
"[Hans Kusters] heeft altijd gezegd dat ik in Duitsland
of Frankrijk best een goeie kans van slagen had. Op de door hem
opgestuurde band met vertaald werk van 'De eenzame fietser' en
'Van een afstand' zijn inderdaad
vanuit Duitsland zulke positieve reacties binnengekomen, dat al heel
snel besloten is een elpee daar
uit te brengen. De hoes is nu net klaar en alleen daar over is men
bij de maatschappij zo enthousiast, dus wie
weet. [...]"
[In 1973] was hij weer even terug met 'Hoe sterk is de
eenzame fietser', een enorme verkoophit, die bovendien werd bekroond
met een Edison. In plaats van in te spelen op de nieuwe publieke
belangstelling dook hij onder. Hetzelfde gebeurde in 1976 na het
album 'Waar ik woon en wie ik ben" en de na aansluitende toernee met
de Jeroen Boschband (waarin Doe Maars Henny Vrienten en Ernst Jansz).
In 1973 scoorde hij zijn laatste hit: 'Hoe sterk is de eenzame
fietser'. De Groot weigerde hiervan de vruchten te plukken en dook weer
eens onder. Hetzelfde gebeurde in '76 na de elpee 'Waar ik woon en wie
ik ben'. Een toerneetje volgde. Het jaar daarop vertrok hij naar de VS.
Af en toe hoorden we nog iets, iets maar veel was het niet. De elpee
die in '80 uitkwam, 'Van een afstand',
had zeer goed gekozen titel.
Hoe kwam het idee van
'Bo in Duitsland' en de daaraan
gekoppelde 'Senderreise' eigenlijk tot stand?
Boudewijn: "Via reakties en kontakten tussen Hans Kusters en de
Duitse Ralph Siegel uitgeverij ontstond het idee om mijn
repertoire, in het bijzonder het materiaal van mijn jongste LP,
'Concert', in West-Duitsland
in het Duits op de markt te brengen. Voorstellen aan Phonogram
Duitsland leverde een positieve reaktie op. Via Siegel werd
Jörg von Schenkendorff aangetrokken die de vertalingen voor
zijn rekening nam. Voor de nummers die minder geschikt werden
geacht, kozen we 3 stukken van de 'Eenzame fietser' LP. Het
geheel werd in Hilversum opgenomen en gemixt, waar Duitsland
voor de hoes en de promotie zorgde. En
gründlich." [...]
Er was geen festival of chansonavond, of Boudewijn was de
bejubelde zanger. In regelmatig tempo verschenen nu succesvolle
singles en nog meer inslaande L.P.'s, waarvan
'Voor de overlevenden'
waarschijnlijk het meest geliefd is. Deze en
'Hoe sterk is de eenzame fietser' werden bekroond met platina en
diamant; de rest bracht het "slechts" tot
goud. [...]
Boudewijn was hier ook de eerste die als chansonnier een
elektrische versterkte begeleidingsgroep gebruikte - een
innovatie waarvoor niet iedereen rijp bleek. Zo met de 'Names
and Faces', die hem vergezelden op zijn toernee in 1969,
waarmee hij afscheid nam van het publiek. Boudewijn hield op
met optreden, hij zag het niet meer zo zitten. Hij trok zich
terug, ging met een paar mensen op een boerderij in Drente
wonen met de bedoeling een groep op te richten en Engelstalig
repertoire te zingen. Het liep allemaal op niets uit en nadat
iedereen weer vertrokken was, richtte Boudewijn zich op een
nieuwe L.P. in het Nederlands. In 1973 kwam dan het grote
nieuws - na 5 jaar afwezigheid verscheen er een nieuw produkt
van Boudewijn de Groot: "Hoe sterk is de eenzame fietser",
die ieders aandacht trok en de roep naar wederoptreden van
Boudewijn enorm liet aanzwellen. Maar dat was er niet meer bij.
Eind jaren zestig trok Boudewijn zich terug op een eenzame
boerderij. Een paar jaar wist hij weer ieders aandacht te trekken
met de elpee 'Hoe sterk is de eenzame fietser' en in 1975 volgde
'Waar ik woon en wie ik ben'. Na nog wat elpees en een succescolle
tournee stak Boudewijn de oceaan over en ging zich in Amerika
wijden aan een muziekstudie.
Nadat Boudewijn in 1969 was uitgeroepen tot Nederlands
populairste zanger, besloot hij zich een tijd lang terug te trekken
uit de zogenaamde showbizz... Najaar 1970 werd Boudewijn producer
bij Phonogram. Begin 1972 had hij weer zin om een LP te maken, samen
met Lennaert en zo ontstond de langspeelplaat 'Hoe sterk is de
eenzame fietser'. Boudewijn: "'Hoe sterk is de eenzame fietser'
was een plaat die aan de ene kant muziek bevatte waar ik met
'Voor de Overlevenden' en
'Picknick' mee bezig was en
aan de andere kant muziek, waarmee ik verder wilde gaan."
"Testament",
"Verdronken vlinder",
"Het land van Maas en Waal". Wie deze
liedjes kent, weet ook wie Boudewijn de Groot is, maar voor degenen
die hem nog niet kennen: hij was een van de belangrijkste zangers van
de jaren zestig en zeventig en maakte klassieke LP's als
"Voor de overlevenden",
"Waar ik woon en wie ik ben" en "Hoe sterk is de eenzame fietser".
Nijgh: "Na de eerste 'breuk' heb ik Boudewijn minstens drie jaar
niet gezien. Hij zat in een boerderij in Dwingeloo de geretireerde
popster uit te gangen. Ik zat thuis verongelijkt te wezen. Ik was
van plan dat nog heel lang vol te houden, maar toen Bo weer bij me
aanklopte, of er niets was gebeurd, kroop het bloed al snel weer
waar het niet gaan kon. Dat is het bloed geworden waar
'Hoe sterk is de eenzame fietser' onder kwam te zitten.
De Groot: "Toen ik uit Dwingeloo terugkwam, dacht ik: dat
nooit meer. Had ik daarvoor jaren gesmacht naar afwisseling,
alleen om in een situatie terecht te komen waarin elke dag
sprekend op de vorige leek? Maar toen het met Lennaert weer
van een leien dakje ging - we schreven zelfs zoveel dat we
hofleverancier van Rob de Nijs konden worden - ervoer ik het
al net zo snel als vroeger weer als benauwend. Op deze rijpe
leeftijd kan ik wel toegeven dat me tegen het onvermijdelijke
verzette - het besef dat Lennaert en ik in gemeenschap en
vereniging tot de best mogelijke resultaten komen - maar toen
wist ik niets beters te doen dan zoveel mogelijk afstand
tussen ons te scheppen. Niet alleen figuurlijk door twee
platen - 'Waar ik woon en wie ik ben' en
'Maalstroom' - zonder
hem te maken, maar ook letterlijk, door in Los Angeles te gaan
wonen en werken."
Een Nieuwe Herfst is
de eerste serieuze release in meer dan elf jaar tijd. Misschien is het
wel de eerste volwaardige plaat die Boudewijn de Groot sinds 1973 heeft
vervaardigd, om precies te zijn sinds Hoe Sterk Is De Eenzame Fietser.
'De Meester is Terug!' schreeuwen de advertenties van de
platenmaatschappij.
Hij ging platen produceren voor Phonogram, maar kwam in 1973 terug
met Hoe sterk is de eenzame fietser. Twee jaar later volgde Waar ik
woon en wie ik ben met teksten van Renee Daalder. Daarna verdween hij
weer voor lange tijd van het toneel. Maar vergeten deed het publiek de
zanger niet. "Ik zit in een luxe positie", zegt De Groot. "De mensen
zijn me nooit vergeten. Verzamelaars met hits liepen altijd goed."
[Boudewijn:] 'Die tweespalt zit in me: ik ben erg behoudend,
maar ik raak aan de andere kant ook snel verveeld met dingen die
hetzelfde blijven. Daarom ben ik in mijn carrière al zo vaak
opgehouden. Dan had ik er geen zin meer in, wilde iets anders doen.
Vervolgens had ik daar weer geen zin in, en dan ging ik toch maar weer
terug.' Van een come-back is daarom nu ook geen sprake, vindt hij. 'Dat
is al zo vaak gezegd, op een gegeven moment bij elke volgende plaat.
Voor mezelf gaat dat alleen op voor Hoe sterk is de eenzame fietser.'
De Groot maakte dat album (met de hit Jimmy) in 1972, na een
'frustrerende periode' waarin hij een mislukte poging deed om over
te schakelen op Engelstalig repertoire . Vervolgens streek hij met
een groep muzikanten neer in een boerderij in Dwingelo, maar het
experiment leverde weinig meer op dan 'roken en slap ouwehoeren'.
'Niemand verdiende wat en mijn geld raakte snel op.'
Na de 'domper van Dwingelo' wendde hij zich in 1972 weer tot
Lennaert Nijgh. 'Ik wilde weer terug naar de randstad, terug naar
het Nederlandstalig, terug naar de mensen met wie ik gewerkt had.
Het was voor mij een terugkeer in elke zin van het woord.'
Met zijn recente plaat
Een Nieuwe Herfst ligt het
anders. 'Het voelt in ieder geval niet zo. Ik ben het gewend
dat ik na verloop van tijd de draad toch weer oppik. Of dat
nou drie jaar later is of tien jaar, dat maakt niet uit.'
[Bespreking Boudewijn de Groot in Paradiso]
In de onafzienbare rij gasten (een kleine greep: Jan Rot, Vera Beths,
Ernst Jansz, Fay Lovsky) kwamen ook Boudewijn de Groots eigen kinderen
voorbij. Zoon Jimmy als eerste. U herinnert zich de hoes van 'Hoe sterk
is de eenzame fietser'. Dat jongetje in het kinderzitje voorop de fiets
van Boudewijn de Groot? Die Jimmy dus. Hij is geen voetballer geworden,
heeft ook niet het bord voor zijn kop van de zakenman, maar is muzikant.
Samen met zijn vader zong hij een innig duet.
De Groot was aan een tweede carrière begonnen. Zijn vorige
album, Hoe Sterk Is De Eenzame Fietser uit '73, was een groot
commercieel succes geworden, de single Jimmy werd zelfs een hit. De
Groot stond aan de top. Hij kon bij de platenmaatschappij een potje
breken. Daarom wilde hij Waar Ik Woon En Wie Ik Ben per se in
Amerika mixen. Omdat hij vond dat Amerikaanse platen beter klonken. En
omdat het tien jaar na zijn start was en hij wel weer 'ns anders wilde.
[Boudewijn:] "Tegenwoordig zijn 'sabatticals' van jaren
schering en inslag, toen werd 'Hoe Sterk Is De Eenzame Fietser' gezien
als een come back. Ook door Lennaert en mij, hoewel we net midden
twintig waren. Maar we werden binnengehaald als verloren zonen, door
platenmaatschappij, media en publiek. Al werkend aan 'Hoe Sterk Is De
Eenzame Fietser)' had ik er geen moment aan getwijfeld dat we 'het'
nog hadden, maar toen de plaat al lang een groot succes was bekroop
me opeens het gevoel door het oog van de naald te zijn gekropen."
"Daarom begrijp ik nog niet waarom ik onmiddellijk weer in mijn
oude fout verviel. Of eigenlijk begrijp ik het wel. Het was de invloed
van René Daalder, mijn oude makker van de Filmacademie. Hij
wierp zich op als mijn goeroe, zij het dat hij mij op een voetstuk
plaatste. 'Waar Ik Woon En Wie Ik Ben' was het resultaat van onze
samenwerking. We mochten hem zelfs in Los Angeles mixen. Wat ik nu
vind van 'Waar Ik Woon En Wie Ik Ben'? Een briljante mislukking. Je
voelt de toewijding, maar ook de hysterie. Het had allemaal wel wat
minder devoot gemogen."
[Boudewijn] wilde het grote publiek begraven, en voortaan in
het Engels zingen: een steviger beat maken, niet meer dat zijige,
truttige Hollandse. Maar het verblijf op de boerderij in Drenthe,
waar Neeltje en Evelien het huishouden bestierden, liep op niets uit.
Hij liet zich uitvreten door een stel hippies, donderde na twee
maanden iedereen eruit en bleef in zijn uppie nog een paar maanden
zitten tot het geld op was.
Hij had inmiddels een nieuwe vriendin, zijn tweede vrouw en moeder
van zoon Jimmy, en besloot terug te keren naar de bewoonde wereld. Er
moest tenslotte weer brood op de plank. Via-via kreeg hij een vaste
baan als producer bij de toenmalige platenmaatschappij Phonogram; daar
was hij onder andere verantwoordelijk voor de comeback van de destijds
van kinderprogramma's bekende zanger Rob de Nijs.
Zelf wilde hij - geldzorgen, geldzorgen - ook weer iets gaan
ondernemen. "Ik kwam in zekere zin gelouterd uit Dwingeloo terug. Het
Engelse uitstapje was uiteindelijk niet wat ik wilde. Het moest weer
Nederlandstalig worden en eigenlijk met dezelfde mensen met wie ik in
het begin gewerkt had." Lennaert kwam opnieuw in zicht en samen kwamen
ze na vijf jaar radiostilte ijzersterk terug met de elpee Hoe sterk is
de eenzame fietser (1973). "Waar we bij
Nacht en ontij de zaken hadden laten
liggen, gingen we nu vrolijk verder alsof er niks was veranderd."
[Boudewijn, over Boudewijn de Groot in Paradiso:]
Vera Beths speelt hier dezelfde solo als ze op de Fietser-LP al liet
horen, een solo die bij de arrangementen hoort en dus van de hand van
Bert Paige is. In Paradiso streek ze ook de prachtige solo in
"De roos", maar dit is op CD komen te
vervallen om niet te veel doublures te krijgen: hij staat al op
de Vooruit CD.
Boudewijn trouwde kort daarop opnieuw en vroeg Lennaert weer teksten
voor hem te schrijven. De Eenzame Fietser werd zijn come-back,
wat in die jaren ook mode was voor popzangers, die ineens verdwenen om
mediteren of zich terugtrokken uit de
showwereld. [...]
[Boudewijn, over Tsjechov:] "Dat was de nieuwe uitdaging
die ik nodig had. John van de Rest heeft me enorm geholpen. Zingen
was voor mij eigenlijk ook altijd acteren geweest."
Het was een bijzondere tijd. Hij werd nog verliefd op zijn
tegenspeelster RYAN VAN DEN AKKER. Boudewijn zegt: "Dat was slechts
heel kort. Maar het was wel hevig, deze romance."
Ik moet aan Ryan denken als Boudewijn uit het raam naar zijn op
straat geparkeerde motor kijkt. Want Ryan rijdt ook motor! Een
tenger klein maar pittig meisjes op zo'n grote motor.
Boudewijn glimlacht: "Heeft zij nog een motor?"
Is hij nu zelf na de
EENZAME FIETSER de EENZAME MOTORRIJDER geworden? Is het een erfenis
uit de hippietijd, de periode van de Easy rider?
Boudewijn: "Een motor is heerlijk. Ik geniet van de vrijheid
die je voelt als je er op rijdt. De motor is snelheid en je
hebt de wereld in je handen als je door het land racet."
Begin jaren zeventig werd hij producer bij Phonogram en nam de
tijd voor het uitbrengen van nieuw eigen werk. In 1973 verscheen de
elpee Hoe sterk is de eenzame Fietser, gevolgd in 1975 door
Waar ik woon en wie ik ben, deels opgenomen in Los Angeles.
[Lennaert:] "Hoe Sterk Is De Eenzame Fietser uit 1971 voelde
al als een comeback. Daar helpen we elkaar nog wel eens aan herinneren.
Is ook goed tegen de vrees dat 'we' uitgeschreven zijn. Maar sinds 1996,
toen Bo en ik met 'Een Nieuwe Herfst'
bewezen dat we nog net zo goed -
beter! - konden zijn als vroeger, is die
verdwenen. De twijfel niet, nee, maar die is noodzakelijk, om kunst te
maken. Daar houden Bo en ik ons maar aan vast, terwijl ons nieuwe album
vordert, traag doch gestaag, net als 35 jaar geleden."
